Персональные выставки фотографий Александра Сомова проходили дважды в Могилеве – и обе в музее этнографии. Не удивительно, что и проект в память о нем представлен на этой площадке. В день открытия проекта в музее собрались родные, друзья, в том числе по увлечениям, а было их у Саши Сомова немало – живопись, фотография, история, в том числе Могилевщины, путешествия, велопрогулки. И каждому своему хобби он отдавался с невероятной энергией. Но главное в нем все же было другое:
– Он был хорошим человеком и очень надежным другом. Таким мы будем его вспоминать. Да, еще он был очень увлекающимся человеком. И сегодняшняя выставка – еще одно тому подтверждение, – отметил в своем выступлении фотограф Александр Литин.
– Я шчаслівы, што лёс звёў мяне з Сашай Сомавым, нягледзячы на тое, што ў прынцыповых пытаннях у нас погляды не супадалі, але мы працягвалі заставацца сябрамі. Ён вучыў нас талерантнасці, прымаць людзей такімі, якія яны ёсць.
Некалькі разоў перагледзеў фатаграфіі, прадстаўленыя ў рамках гэтага праекта, і, па-мойму, галоўнае, што іх аб'ядноўвае, гэта тое, што ўсе яны выпраменьваюць дабрыню – гэта адчуваецца, – поделился друг по путешествиям Александр Агеев.
– Я дапоўніў фотавыставу Аляксандра Іванавіча некалькімі яго маляўнічымі працамі. Яны даюць толькі агульнае ўяўленне аб яго ўзроўні майстэрства. Тым не менш, дэманструюць наколькі усебакова адораным быў гэты чалавек. Яны, па-мойму, таксама дакладна адлюстроўваць яго ўнутраны свет. Зрабіў я гэта, таму што хацелася паказаць і гэтую яго іпастась, якую абраў для сябе Аляксандр Іванавіч, пасля таго, як завяршыў сваю прафесійную дзейнасць, – отметил отец внуков Александра Сомова Алексей Батюков.
– Я помню, как пришел к нам молодой старший лейтенант Саша Сомов. Он принес хорошего качества семейные снимки. Но это не художественная фотография. Мы ему деликатно объяснили, что его фотографии не совсем то, чем занимаются фотографы фотоклуба «Радуга». Он не обиделся, напротив, много снимал, учился, расспрашивал, опять снимал. Был очень контактным человеком, отзывчивым.
С приходом эры цифровой фототехники продолжил заниматься фотографией – у него была самая современная цифровая аппаратура. Помню, говорил: «Мои творческие пристрастия – это красота во всем». Более позитивного человека мне трудно найти среди наших фотографов, – поделился воспоминаниями руководитель фотоклуба «Радуга» города Могилева Анатолий Толкачев.
– Жыў-быў чалавек – суровы, прамы, прынцыповы і надзейны – сапраўдны вайсковец і афіцэр. Але сярод дысцыпліны, руціны і прадвызначасці армейскага жыцця, было нешта такое, што непакоіла яго, выходзіла за рамкі уставаў, службовай іерархіі ды казённага патрыятызму. Нейкая частка душы цягнулася да шырокага сьвету, да новых даляглядаў і адкрыццяў і проста да… прыгажосці. Як яшчэ патлумачыць, што ў сур'ёзным узросце «сур’ёзны чалавек» (падпалкоўнік!) бярэ ў рукі пэнзаль і пачынае пісаць карціны?..
«Красота спасёт мир» – сказаў калісьці класік. Гісторыя мінулага дый нашага часу пакідае ў тым вялікія сумненні. …Аднак мастацтва і прага прыгажосці – тая тэрыторыя, дзе сустракаюцца і знаходзяць паразуменне самыя розныя людзі і меркаванні, а творчая спадчына – тое, што захавае для нашчадкаў лепшую частку душы і памяць пра фотамайстра, нераўнадушнага і няпростага чалавека – Аляксандра Сомава, – написал про друга доктор Василий Авраменко.
Александр Сомов родом из Курганской области. Закончил высшее артиллерийское училище, работал в Могилеве. Прошел путь от инженера ремонтного цеха до заместителя командира по качеству, от лейтенанта до подполковника. Начал фотографировать с конца семидесятых. С 1980-х в составе народного фотоклуба «Радуга».
После выхода в отставку занялся живописью, увлекался историей, участвовал во многих проектах местной еврейской общины по поискам мест уничтожения евреев в годы Второй мировой войны, в велосипедном движении Могилева.
12 мая 2019 года Александра Сомова не стало…
Выставка работ фотографа в музее этнографии будет работать в течение месяца.
