Салямі італьянская
Пяць фунтаў (адзін фунт – 360 гр – аўт.) свіной паляндвіцы дробненька рэжуць, адкідваючы жылы, змешваюць з цыбуляй, таксама дробна накрышанай і перацёртай з соллю. Цыбулі даюць столькі, каб у каўбасе адчуваўся яе добры прысмак. Затым сыплюць дзесяць лотаў (1 лот – 11,71 гр – аўт.) солі, трохі перцу, усё перамешваюць і патроху напіхваюць шчыльна ў кішкі. Моцна наколваюць іх шаршаткай, завязваюць, потым качаюць па стале ў сурвэтцы, каб начынялася цясней, завязваюць шпагатам і вэндзяць. Гэтую салямі робяць кароткай, у паўтары чвэрці.
Каўбаса для працяглага захоўвання
Для яе прыгатавання неабходна ялавічыны дзесяць фунтаў, свініны нятлустай столькі ж, свінога сала два фунты, солі тоўчанай дробна адзін фунт, простага перцу два лоты, гваздзікі адзін лот і кварта чыстай вады. З мяса вымаюць жылы, раздзіраюць ці труць яго як мага драбней, а потым у макатры расціраюць у аднародную рыхлую масу. Дабаўляюць здробненае сала, трохі патоўчанай салетры і тыя прыправы, аб якіх гаварылася вышэй. Усё моцна замешваюць рукамі і ставяць на дваццаць чатыры гадзіны на холад. Пасля шчыльна напаўняюць сумессю кішкі, качаюць на кухоннай дошцы, завязваюць, вешаюць на ветры на некалькі гадзін, нарэшце вэндзяць два тыдні.
Каўбаса гаспадарская
Дробна крышаць дзесяць фунтаў свінога і пяць фунтаў ялавічнага мяса. Дадаюць паўкварты солі, пражанай і тоўчанай, трохі салетры, няпоўную конаўку (у чвэрць кварты, 1 кварта – 0,7 літра) спірту, паўтара лота простага перцу ў зерні, столькі ж патоўчанага, паўлота англійскага перцу патоўчанага, адзін лот гваздзікі. Старанна размешваюць масу, цесна начыняюць ёю кішкі, завязваюць, качаюць па стале і пакідаюць на ноч. Назаўтра каўбасы прыціскаюць і так яны ляжаць яшчэ тыдзень. Потым іх сушаць на ветры, вэндзяць два тыдні і зноў вешаюць на вецер. Захоўваюць у сухім жыце ці сене.
Каўбаса венская
Ялавічыны фунтаў пяць, свініны тры фунты ачышчаюць, дробненька рэжуць, добра перамешваюць і пакідаюць у рэшаце на дваццаць чатыры гадзіны. Сала, накрышанае маленькімі кубікамі, пасыпаюць чатырма лотамі солі ў асобнай пасудзіне. Пасля ў мяса сыплюць солі лотаў дзесяць, кардамону тры лоты, простага патоўчанага перцу чатыры лоты, перамешваюць усё разам з салам і атрыманай масай напіхваюць ялавічныя кішкі, наколваючы іх вакол завязкі. Затым робяць так, як з іншымі каўбасамі (глядзі вышэй). Можна браць нятлустыя ялавічыну, свініну і свежае сала пароўну. Начыняюць і гатуюць такую каўбасу так, як ужо прыгадана.
Каўбаса для хуткага ўжывання
Свініны два з чвэрцю фунты, ялавічыны адзін фунт, цыбулі, смажанай на масле, чвэрць фунта, столькі ж сырой цыбулі, ракамболю ці часнаку — хто як хоча — два ці тры пёркі, солі чатыры лоты, салетры трэць лота, перцу простага паўлота ці трохі больш (на смак) — усё перамешваюць, шчыльна начыняюць масай кішкі свіныя ці каровіныя, добра ачышчаныя. Потым каўбасы вешаюць на ветры на тры дні, пасля вэндзяць тыдзень ці два і ўжываюць адразу, бо доўгага захоўвання яны не вытрымаюць.
Карысная інфармацыя ад нашых продкаў:
АСЬМІНА – мера сыпкіх рэчываў, што раўнялася прыблізна 18 гарцам, 1/8 бочкі віленскай.
ГАРНЕЦ – мера сыпкіх рэчываў і вадкасці. Малы (шынковы) складаў прыблізна 2,8 літра. Вялікі (цэхавы) - 5,6 літраў.
БОЧКА ВІЛЕНСКАЯ змяшчала 144 малыя або 72 вялікія гарцы.
ГРАН – адзінка аптэкарскай вагі, роўная 62 міліграмам.
ДРАХМА – старажытная адзінка аптэкарскай вагі, якая складала 3,73 грама.
КАПА – адзінка лічэння: 60 штук чаго-небудзь.
КВАРТА – адзінка вымярэння сыпкіх і вадкіх рэчываў. Складала чацьвёртю частку гарца, 0,7 літра.
ЛОКАЦЬ – мера даўжні, якая раўнялася 54,96 сантыметра.
ЛОТ – адзінка вагі, што складала 1/32 фунта, ці 11,71 грама.
МІЛЯ – адзінка вымярэння адлегласці. У Вялікім Княстве Літоўскім адпавядала 7,798 кіламетра.
ПУД – мера вагі, роўная 40 фунтам, ці 16 1/3 кілаграма.
УНЦЫЯ – адзінка аптэкарскай вагі, роўная прыблізна 30 грамам.
ФУНТ – мера масы. У Вялікім Княстве Літоўскім велічыня фунта вагалася ад 360 да 450 грам, з 1766 года – 374,82 грама.
ФУТ – мера даўжыні, якая раўнялася прыблізна 12 дзюймам, або 30,48 сантыметраў.
ЦАЛЯ – мера даўжыні, што складала 2,54 сантыметра.
ЧВЭРЦЬ – мера даўжыні, роўная 17,775 сантыметра.
ШАСНАЦЦАТКА – мера сыпкіх рэчываў. У Вялікім Княстве Літоўскім складала паўасьміны.
