Адам Міцкевіч у шэдэўры сусветнай літаратуры, паэме «Пан Тадэвуш» падаў апісанне абеду ў маентку паважанага ўсімі пана Сапліцы. Мужчыны сядалі побач з жанцынамі, налівалі ім віно і накладалі ў талеркі ежу. Выглядала ўсе гэта надзвычай шляхетна і прыстойна.
Працытуем некалькi радкоў:
«... Кавярка, ўстаўшы рана,
Паставіць чайнікі, ў малочную ступае
І лёгка свежы белы цвет збанкоў згартае
У дробненькі прыгожы посуд філігранны –
Для кожнай філіжанкі свой вяршок смятанны.
Старэйшыя з жанчын пілі ўжо каву зранку,
Цяпер другі напітак мелі пры сняданку,
Напітак, на які ніхто не гляне крыва:
Гарачае з вяршкамі, з свежым сырам піва.
А для мужчын ляжала розная вяндліна:
Гусяціна, валовіна, язык, свініна
Найлепшага гатунку, спосабам мясцовым
Увэнджаная дбайна дымам ядлаўцовым.
А на астатак зразы чэлядзь падавала».
Рэцэпты моцных напояў з «Літоўская гаспадынi»
ДАВЕДКА. «Літоўская гаспадыня, ці навука аб утрыманні ў добрым стане хаты і забеспячэнні яе ўсімі прыправамі і запасамі кухоннымі і аптэкарскімі і гаспадарчымі, а таксама гадаванні і ўтрыманні скаціны, птушкі і іншай жывёлы адпаведна спосабам найбольш выпрабаваным і правераным вопытам і да таго ж самым танным і простым» – кніга Ганны Цюндзявіцкай, прысвечаная вядзенню гаспадаркі і кулінарыі. Упершыню выдадзена ў 1848 годзе на польскай мове. Шмат разоў перавыдавалася. У кнізе змешчаныя 108 кулінарных і аптэчных рэцэптаў.
Перагон гарэлак з вострымі прыправамі
Хто хоча мець гарэлку светлага і празрыстага колеру, павінен яе дыстыляваць наступным чынам. Наліць спірт, два разы перагнаны, на патоўчаныя інгрэдыенты адпаведна прапорцыі і даць яму настояцца ў цяпле і на сонцы прыблізна пару тыдняў. Пасля працадзідь яго праз старое палатно ў перагонны куб. Асадак – запраўку гарэлкі завязаць у палатняны мяшэчак і павесіць у кубе ўнутры на нітках, згорнутых у некалькі столак, каб ён быў апушчаны ў ніжнюю частку пасудзіны, але не дакранаўся да дна.
Льга таксама да кожных двух гарцаў спірту дадаць адзін гарнец мяккай вады. Спачатку таму, што залішне моцны спірт не выдаляе з запраўкі ўсялякія выцяжкі і пахі, потым жа таму, што ў разведзены спірт можна запраўку класці без мяшэчка, проста ў куб. Вада не ператвараецца так хутка ў пару, як алкаголь, а будзе ахопліваць таксама і прыправы. Яна не дапусціць, каб запраўка прыстала да дна, як тое здараецца, калі спірт сам выпараецца і пакідае прыправы сухімі.
Вада для запраўкі гарэлак водарнымі рэчывамі
Водарныя рэчывы заліваюць трыма гарцамі вады і пасля трох- дзённага настойвання пераганяюць у кубе на маленькім агні. 3 гэтай вадкасці надбіраюць першыя паўтара гарца, у якіх потым разводзяць цукар для сіропу, а ў тую, што засталася ў кубе, дабаўляюць яшчэ гарнец чыстай вады і шэсць гарцаў двойчы перагнанага спірту. Усё пераганяюць звычайным спосабам, адліваючы паўтары шклянкі першаку і толькі менш паловы моцнага спірту. Вада выцягне найлепшы водар, а рэшткі яго застануцца ў спірце. Калі даць шмат водарных рэчываў, вада зробіцца белаватай і мутнай.
